«Μου έχει συμβεί έξι φορές να χρειαστεί να κατέβω στο καταφύγιο, φοβήθηκα για τη ζωή μου»
Αλέξανδρος Δημητρακόπουλος
Ο πρέσβης Αλέξανδρος Δημητρακόπουλος περιγράφει την καθημερινότητα στο Κίεβο, την ανθεκτικότητα που δείχνουν οι κάτοικοι εν μέσω βομβαρδισμών και μιλάει για το μέλλον της Ουκρανίας
«Η χθεσινή νύχτα ήταν για μας άλλη μια νύχτα. Είτε ήταν Παρασκευή είτε Σάββατο είτε Τρίτη – δεν έχει πια σημασία. Έχω χάσει τον αριθμό πλέον». Στην οθόνη απέναντι μου έχω τον πρέσβη της Ελλάδας στην Ουκρανία, Αλέξανδρο Δημητρακόπουλο. Είναι νωρίς το πρωί του Σαββάτου – προηγήθηκε μία νύχτα επιθέσεων στην ουκρανική πρωτεύουσα.
«Υπήρξαν θύματα, υπήρξε κι ένας νεκρός, πολλοί τραυματίες, διαλύθηκαν υποδομές. Το ίδιο είχε ξανασυμβεί προχθές. Στις 10 Οκτωβρίου είχαμε το πιο μεγάλο χτύπημα, όταν επιτέθηκαν με drones και πυραύλους μαζί επί έξι συνεχόμενες ώρες», λέει, περιγράφοντας κάτι το επαναλαμβανόμενο.
«Μου έχει συμβεί έξι φορές να χρειαστεί να κατέβω στο καταφύγιο, φοβήθηκα για τη ζωή μου. Τα τζάμια έτρεμαν. Από το διαμέρισμα έβλεπα το φως από τα τροχιοδεικτικά των αντιαεροπορικών, έμοιαζαν με φωτορυθμικά. Φωτιζόταν ο ουρανός. Κατέβηκα κάτω στο υπόγειο, στο γκαράζ όπου είναι το υπηρεσιακό αυτοκίνητα και κοιμήθηκα εκεί».Η πιο επικίνδυνη ήταν όταν άρχισαν να τρέμουν τα τζάμια του ίδιου του αυτοκινήτου, δύο ορόφους κάτω από το έδαφος. «Αναρωτήθηκα αν υπήρχε ακόμη διαμέρισμα».
Κάθε φορά παίρνει μαζί του ένα σακίδιο, το οποίο περιέχει διαβατήριο, χρήματα, τουρνικέ για να σταματά την αιμορραγία, σφυρίχτρα, φακό. «Ο καθένας έχει ένα τουρνικέ στην τσάντα του – για τον εαυτό του ή για τον διπλανό του». Κι όμως υπάρχει αισιοδοξία. «Κάθε πρωί το πρώτο που κάνουμε είναι να δούμε αν είμαστε όλοι καλά. Μπαίνουμε στο WhatsApp, γράφουμε: “Είμαστε όλοι καλά;” Αν ναι, συνεχίζουμε. Και η μέρα αρχίζει».
Αλέξανδρος Δημητρακόπουλος: Το Κίεβο είναι η «πόλη μου»
Η Ουκρανία δεν είναι μόνο το Κίεβο, σχολιάζει. «Είναι και η Οδησσός, όπου έχουμε γενικό προξενείο. Είναι το Χάρκοβο, οι περιοχές κοντά στις πρώτες γραμμές. Ακόμη και πόλεις στα δυτικά, όπως το Ούζχοροντ, που κάποτε θεωρούνταν στο απυρόβλητο, έχουν χτυπηθεί. Το ότι δεν το βλέπουμε στις ειδήσεις, δεν σημαίνει ότι δεν συμβαίνει».
Η ζωή συνεχίζεται μέσα σε αυτή την «κανονικότητα του κινδύνου». «Προσπαθούμε να ζήσουμε μέσα σε αυτήν, όπως και οι υπόλοιποι Ουκρανοί», λέει. «Όταν μιλάω για το Κίεβο, το αποκαλώ “η πόλη μου”. Είμαι κι εγώ πολίτης του Κιέβου, όπως και οι 22 άνθρωποι που υπηρετούν στην πρεσβεία. Πηγαίνουμε στα σούπερ μάρκετ, βιώνουμε τις διακοπές ρεύματος και ζεστού νερού, βλέπουμε τις ίδιες δυσκολίες. Κάποιοι υπάλληλοί μας έχουν μείνει χωρίς φως και νερό για ώρες, έχουν δει ζημιές στα σπίτια τους. Ο άνθρωπος, όμως, προσαρμόζεται στα πάντα».
Στη φράση αυτή ο πρέσβης δίνει ιδιαίτερο βάρος: «Η ανθεκτικότητα είναι η δύναμη της κανονικότητας. Εδώ, πηγαίνεις στη δουλειά σου ενώ ακούς σειρήνες. Βλέπεις τους ανθρώπους να συνεχίζουν με αξιοπρέπεια. Αυτή είναι η ουσία της διπλωματίας: να ζούμε και να δείχνουμε στους Ουκρανούς ότι ζούμε μαζί τους. Κι αυτό το εκτιμούν βαθύτατα».
Όπως λέει, όταν ζεις έτσι, θέλεις να ζήσεις διπλά. «Τα σινεμά και τα θέατρα είναι ανοιχτά, όπως επίσης η όπερα, τα εστιατόρια, ακόμη και τα κλαμπ. Γίνονται συναυλίες, έρχονται ξένοι μουσικοί, υπάρχει ζωή. Κι αυτό δεν πρέπει να ξενίζει. Η ζωή πρέπει να συνεχίζεται για να παραμένει κανείς ανθεκτικός. Αν χτυπηθεί το ηθικό, εκεί θα χαθεί ο πόλεμος».
Αναφέρει με θαυμασμό τον ρυθμό με τον οποίο η χώρα ανακάμπτει μετά από κάθε πλήγμα. «Όσο περισσότερο χτυπούν, τόσο ισχυρότερη γίνεται η αντίσταση. Οι άνθρωποι ξαναφτιάχνουν τις υποδομές αμέσως. Πέφτει το φως και μόλις ανάψει ξανά, λες: είμαι εδώ, είμαι ζωντανός. Αυτή είναι η ουσία της ανθεκτικότητας». Καθώς πλησιάζει ο τέταρτος χρόνος από την εισβολή, ο κ. Δημητρακόπουλος αναγνωρίζει ότι «κανείς δεν περίμενε να αντέξουν τόσο». «Έχουν χάσει το 20% του εδάφους τους, αλλά παραμένουν όρθιοι. Και συνεχίζουν».
Η ανθεκτικότητα δεν είναι μόνο πρακτική αλλά και ηθική στάση. «Οι Ουκρανοί είναι ένας δυνατός λαός. Έχουν δίψα για ζωή, είναι θετικοί, αγαπούν τη ζωή. Αυτή η αγάπη είναι η πηγή της δύναμής τους. Κι ο αγώνας τους δεν είναι απλώς για επιβίωση, είναι αγώνας ανεξαρτησίας». Κι αποτολμά μία σύγκριση με την ελληνική Ιστορία: «Κι εμείς πολεμήσαμε για την ανεξαρτησία μας. Το Μεσολόγγι δεν είναι διαφορετικό από τη Μαριούπολη – άνθρωποι που έμειναν μέσα, αντιστάθηκαν, και στο τέλος όσοι μπόρεσαν έφυγαν. Είναι η ίδια φλόγα, η ίδια ανάγκη να επιβιώσεις σαν λαός».
Ο πρέσβης Αλέξανδρος Δημητρακόπουλος κατά την ημέρα της παράδοσης των διαπιστευτήριων του στον πρόεδρο της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι
Η Ουκρανία είναι μια νέα δημοκρατία τριάντα ετών που λέει καθημερινά: «είμαι εδώ». Στους δρόμους του Κιέβου «βλέπεις ανθρώπους με στολή παραλλαγής, άλλοι γυρίζουν από το μέτωπο, άλλοι φυλάνε την πρωτεύουσα – όλοι υπερασπιστές του Κιέβου». Όταν η πόλη χτυπιέται, «ο ένας βοηθά τον άλλον, ο δήμαρχος στέλνει συνεργεία μέσα στη νύχτα για να μην πέσει το ηθικό, κι όταν ξημερώνει λες: μα καλά, όνειρο ζω;». Ο Αλέξανδρος Δημητρακόπουλος χαμογελά: «Αυτό είναι το Κίεβο, μια πόλη που ζει, ελπίζει και αντιστέκεται. Γι’ αυτό τους σέβομαι πάρα πολύ».
«Ξαναανακαλύπτουμε ο ένας τον άλλον»
Η συζήτηση στρέφεται στη διπλωματία – στο τι σημαίνει να εκπροσωπείς την Ελλάδα σε μια χώρα που βρίσκεται σε πόλεμο. «Η δική μας αποστολή εδώ είναι να στηρίζουμε αυτή τη ζωή. Να κρατάμε ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας, να συνδέουμε πανεπιστήμια, να ενισχύουμε πολιτικές δράσεις. Είναι μια διπλωματία που μπορεί να μην κάνει θόρυβο, αλλά αφήνει αποτύπωμα – ή τουλάχιστον θέλει να αφήσει. Κι έχω διαπιστώσει στον έναν χρόνο που είμαι εδώ ότι αρχίζουμε και το αφήνουμε».
Ποια είναι η εικόνα των Ουκρανών για την Ελλάδα;
«Στις περισσότερες περιπτώσεις έχουν θετική εικόνα για τους Έλληνες, τόσο από τις παλαιότερες επαφές με τη χώρα μας όσο και από το γεγονός ότι σήμερα ζουν πολλές χιλιάδες Ουκρανοί στην Ελλάδα. Αυτοί οι άνθρωποι λειτουργούν ως γέφυρες, μεταφέροντας εμπειρίες, εξηγώντας τι συμβαίνει πραγματικά». Η ελληνική πρεσβεία, προσθέτει, επιδιώκει να στηρίξει αυτό το δίκτυο επικοινωνίας με έναν ευρύτερο στόχο: «Το μήνυμά μας είναι ότι πρέπει να ξαναανακαλύψουμε ο ένας τον άλλον. Να θυμηθούμε τις κοινές μας ιστορίες και τα σημεία επαφής: από τη Φιλική Εταιρεία και τη Μαριούπολη, μέχρι τις νέες πολιτιστικές και εκπαιδευτικές συνεργασίες. Να θυμηθούμε ότι κάποτε βρισκόμασταν πολύ κοντά και μέσα στον κυκεώνα της ιστορίας χαθήκαμε. Τώρα είναι η στιγμή να ξανασυναντηθούμε».
Οι σχέσεις μας πηγαίνουν πολύ πίσω. «Όταν πηγαίνω στα πανεπιστήμια και μιλάω για την Ελληνική Επανάσταση, τους λέω ότι σχεδιάστηκε στην Οδησσό και βλέπεις στα πρόσωπά τους την έκπληξη. Όταν τους λέω ότι ο Αλέξανδρος Υψηλάντης έζησε στο Κίεβο, πενήντα μέτρα από εκεί που μένω εγώ σήμερα, μένουν άφωνοι. Τους μιλώ για το σπίτι του πατέρα του, για τα ίχνη που συνδέουν τις δύο ιστορίες μας. Και τότε καταλαβαίνουν ότι υπάρχει ένα νήμα που δεν έχει κοπεί».
Ο πρέσβης Αλέξανδρος Δημητρακόπουλος με τον Μητροπολίτη Κιέβου και πάσης Ουκρανίας κ. Επιφάνιο
Μιλά επίσης για την ανάγκη «επανενεργοποίησης των δεσμών» σε εμπόριο, εκπαίδευση και τεχνολογία, καθώς η Ουκρανία «διαθέτει εξαιρετικούς μηχανικούς και πρωτοπορεί στην τεχνητή νοημοσύνη και στις ψηφιακές τεχνολογίες κι από εκεί μπορούμε να μάθουμε πολλά». Όσο για τον ρόλο του διπλωμάτη σε συνθήκες πολέμου, τον περιγράφει ως διττό: «Είμαστε τα μάτια, τα αυτιά και το στόμα της χώρας μας, ενημερώνουμε για όσα συμβαίνουν στο πεδίο, στις μεταρρυθμίσεις, στην ευρωπαϊκή πορεία της Ουκρανίας, και ταυτόχρονα μεταφέρουμε τη φωνή της Ελλάδας, συμβάλλοντας μαζί με τους ευρωπαίους εταίρους μας στη στήριξη αυτής της πορείας προς την Ευρώπη».
Το μέλλον της Ουκρανίας
Ο χειμώνας πλησιάζει και στο Κίεβο αυτό σημαίνει δοκιμασία επιβίωσης. «Η Ρωσία προσπαθεί να εργαλειοποιήσει το κρύο», υπογραμμίζει. «Χτυπάει συστηματικά τις ενεργειακές υποδομές, με στόχο να κάνει τον χειμώνα αβίωτο και να κάμψει το ηθικό των ανθρώπων». Παρά το γεγονός ότι η Ουκρανία έχει χάσει «περίπου το 40% της ενεργειακής της ικανότητας», καταφέρνει –με ευρωπαϊκή βοήθεια αλλά και με τις δικές της δημόσιες και ιδιωτικές εταιρείες– «να ξαναχτίζει, να προστατεύει και να διατηρεί ζωντανό το δίκτυο ενέργειας».
Σε αυτή την προσπάθεια, αναφέρει, η Ελλάδα έχει ενεργό ρόλο. «Συμβάλλουμε στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης και της Ουκρανίας μέσα από τον λεγόμενο κάθετο διάδρομο, που συνδέει την Αλεξανδρούπολη με την Οδησσό και ενισχύει την περιφερειακή ανθεκτικότητα: ένα στρατηγικό όραμα που συνδυάζει ενέργεια και εμπόριο και υπηρετεί ταυτόχρονα την ανάκαμψη της Ουκρανίας και τη μακροπρόθεσμη ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης».
Η συζήτηση οδηγείται στην ανοικοδόμηση. «Το μέλλον της Ουκρανίας δεν μπορεί να στηριχθεί μόνο στη δημόσια χρηματοδότηση», εξηγεί. «Πρέπει να κινητοποιηθεί ο ιδιωτικός τομέας, να δημιουργηθούν ασφαλείς και διαφανείς συνθήκες για επενδύσεις». Οι ελληνικές επιχειρήσεις «είναι ήδη παρούσες και στοχεύουν σε τομείς όπως η καθαρή ενέργεια, οι υποδομές, οι μεταφορές, η υγεία, η ναυτιλία και η άμυνα». Και το συνοψίζει με μια φράση: «Αν θέλουμε να το πούμε ποιητικά, η Ελλάδα φωτίζει την ανθεκτικότητα της περιοχής μέσα από την ενέργεια και τη συνεργασία».
Το Ukraine Facility, εξηγεί επίσης, αποτελεί το βασικό εργαλείο ανασυγκρότησης της χώρας. «Πρέπει να ενισχυθεί και ενισχύεται με τους αναγκαίους πόρους. Γνωρίζουμε ότι αυτό συνεπάγεται θυσίες για τον Ευρωπαίο φορολογούμενο, αλλά πρόκειται για την υπεράσπιση των ίδιων των ευρωπαϊκών αξιών». Το στοίχημα είναι διπλό: «Να εξασφαλίσουμε την ειρήνη και ταυτόχρονα να χτίσουμε μια ελεύθερη, κυρίαρχη και δημοκρατική Ουκρανία που θα ενταχθεί ομαλά στην ευρωπαϊκή οικογένεια, κάτι που οι Ουκρανοί ζητούν, διεκδικούν και έχουν πληρώσει με αίμα».
Τονίζει τον επαγγελματισμό που συναντά στους θεσμούς της χώρας: «Είναι σοβαροί άνθρωποι, κάνουν εξαιρετική δουλειά, παρά τις δυσκολίες. Κι εμείς, στην Ελλάδα, περάσαμε μια μακρά και επίπονη πορεία προσαρμογής στα ευρωπαϊκά κεκτημένα. Το ίδιο προσπαθούν κι εκείνοι». Πίσω από αυτή την προσπάθεια, συμπληρώνει, υπάρχει κάτι πιο βαθύ – η ανάγκη για ελευθερία και αξιοπρέπεια. «Η Ουκρανία παλεύει να μην είναι υποτελής κανενός. Διψά για ελευθερία και θέλει να εδραιώσει την κυριαρχία της. Είναι κάτι που αγγίζει τη δική μας ψυχοσύνθεση• ο Έλληνας δεν θέλει κανέναν πάνω από το κεφάλι του, ούτε κι ο Ουκρανός». Κι όπως υπογραμμίζει, «δεν είναι μόνο η Ουκρανία που δοκιμάζεται σήμερα, δοκιμάζεται η ψυχή της Ευρώπης».
Η ζωή στο Κίεβο συνεχίζεται. «Οι Ουκρανοί ερωτεύονται, σπουδάζουν, γελούν, λένε ανέκδοτα. Έχουν φοβερό χιούμορ. Αυτή η δίψα για ζωή είναι που τους κρατά. Και μας δίνει δύναμη κι εμάς». Η συμπεριφορά των Ουκρανών απέναντι στους ξένους τον συγκινεί. «Όταν μας ακούνε να μιλάμε άλλη γλώσσα, μας ρωτάνε από πού είμαστε. Όταν λέμε “από την Ελλάδα”, μας ευχαριστούν που είμαστε εδώ. Για αυτούς, είναι βάλσαμο να βλέπουν ξένους που μοιράζονται την καθημερινότητά τους».
Στο τέλος, ρωτάω για κάποιο ενδεχόμενο προσωπικό κόστος. «Όλοι οι ξένοι διπλωμάτες είμαστε εδώ χωρίς τις οικογένειές μας. Οι δικοί μας ανησυχούν. Κάθε μέρα χτυπάει το τηλέφωνο, ρωτούν αν είμαστε καλά. Αλλά αυτό που μας κρατά είναι το ίδιο που κρατά και τους Ουκρανούς: η πεποίθηση ότι αυτό το πράγμα δεν θα περάσει».
(Πηγή: https://www.athensvoice.gr)
